Contact maken, echt wezenlijk contact is over het algemeen een complexe zaak. Vind maar eens iemand bij wie je echt jezelf kan zijn, je kan openen, zodat de woorden vanzelf stromen. Daarvoor is tijd nodig, en nabijheid.
Nu we in deze tijden van Corona niet in elkaars nabijheid kunnen verwijlen is contact lastig. De telefoon is fijn, maar dat is geen vervanging voor elkaar in de ogen kijken. In stilte bij elkaar zitten. Lichaamstaal lezen.
Toevallig iemand treffen is nu ook minder mogelijk. We bekijken elkaar met argusogen: ben jij besmettelijk? Als ik je niet ken mag je niet dichtbij komen.
De kans op eenzaamheid is groter in deze tijd. Laten we zoeken naar signalen bij anderen en zelf actief bezig zijn om contact te vinden en te maken.
Voordat we elkaar kwijtraken.
Hulp bij eenzaamheid
Professionals in de zorg willen graag richtlijnen, handleidingen.
Elke keer als ik een training of workshop over eenzaamheid verzorg zoekt men naar houvast, ook om te kunnen delen met andere professionals.
In mijn training bewerkstellig ik door kennis en beleving dat deelnemers in alle situaties op zichzelf kunnen vertrouwen. Ze zijn niet bang meer om tekort te schieten in hun hulpverlening. Ze weten waar ze op kunnen varen en dat ze niet alles voor iedereen kunnen/hoeven oplossen.
Dat geeft rust, voor de hulpverlener en degene met wie ze te maken krijgen.
Zo’n attitude is lastig over te dragen met woorden alleen. Daarvoor moet je inzicht krijgen in de problematiek rondom eenzaamheid.
Zo vaak hoor ik na een training terug: had ik dit maar eerder geweten. Ik voel me beter toegerust.
Dat zit hem niet in de overzichten en de gestructureerde overdracht van kennis, maar vooral ik wat ik hen heb laten meemaken en invoelen.
Ik hoop dat meer professionals deze reis mogen maken.
ik wil dood
Een uittreksel van een gesprek:
Ik heb al aan de dokter gezegd dat ik dood wil. Maar hij doet er niks mee.
Wat wilt u dan?
Dat het over is. Ik wil inslapen.
Wilt u dan euthanasie, dat de dokter met een spuit komt om u dood te maken?
Nee, gewoon inslapen.
U wilt geen euthanasie? Nee.
Wilt u nog naar het ziekenhuis als het nodig is? Nee.
Wilt u behandeling als u pijn hebt of benauwd bent? Nee
Wilt u eventueel nog beademing of aan allerlei slangen? Absoluut niet.
Inslapen kan nog wel even duren, zullen we kijken hoe we het zo prettig mogelijk kunnen maken deze tijd? Graag.
Wat vindt u van ons gesprek?
Een opluchting. Komt u gauw weer? Ik kan zo goed met u praten.
Kippenvel
Voor deze herdenking had ik bedacht te eindigen met Country roads, van John Denver. Iets gewaagd, maar ik vind het zo’n gevoelig en troostend nummer. Ik hoopte dat familie van overleden bewoners die ook zo zouden beleven. Een mooie afsluiting, de wens om thuis te komen.
Als het nummer begint zie ik een glimlach op verschillende gezichten. In mijn oor hoor ik een gezoem. Wat is dat? Ik kijk rond, het wordt luider en het blijkt dat verschillende mensen zachtjes mee gaan zingen. Ingetogen, ieder voor zich. Ze laten zich meeslepen door de muziek. Ik ben totaal ontroerd.
Na de bijeenkomst hoor ik dat de dementerende echtgenote van een van de overledenen helemaal opgetogen was: “dit zong Willem altijd!”
Het was indrukwekkend. Ik had er kippenvel van.
Zo eindigde weer een prachtige avond. Waar ik weken van te voren aan werk om het een soepel verlopend ritueel van te maken. En wat een geluk als het goed overkomt bij familie, medewerkers en vrijwilligers. Take me home.
Troost
Troost
Het liefst zou ik je verdriet wegnemen.
Als het kon,
zou ik het voor je dragen,
naast je dragen
met je dragen.
Het liefst zou ik je willen troosten.
Zo zacht voor je
dat je het verdriet niet meer voelt,
je al je pijn vergeet
en weer lacht.
Ik wilde dat ik het weer goed kon maken.
Met een handgebaar,
zodat de zwaarte van je afglijdt,
licht een kans krijgt
en vreugde komt.
Het liefst wilde ik dat je verdriet voorbij was.
Opgelost.
Dat ik de tranen weg kon nemen,
de weemoed kon stillen
tot er enkel liefde was.
Ik kan niet veel voor je doen nu
Maar met jouw hand
in mijn vastberaden hand
houd ik je vast
en laat je niet los.
Emmy 25-8-2018
Zomer
Een van de vrolijkste dingen in mijn werk als humanistisch raadvrouw is het doen van kleine- en grootschalige themabijeenkomsten. Gisteren kwam ik, zoals elke derde woensdag van de maand bij de dagopvang. De gezichten lichten op. “Ja, ik ken u wel, het is altijd leuk als u komt!” Dat is een mooi begin. Ik deel de zelfgemaakte boekjes uit, gedichten, gedeeltelijk van mijzelf, liedjes uit de oude doos en van de radio. Alles wat maar weerklank krijgt. ‘T was aan de Costa del Sol” Wordt wakker het zonnetje is al op, en ‘Brandend zand’ enz. Iedereen zingt mee en lacht om de gesprekjes tussendoor. Het is een uur waarin men opgelicht wordt uit de dagelijkse sleur.
Als ik vertrek is men vrolijk en ik ben altijd van harte welkom. Dat is geen werk. Dat is een feestje.
Ik mis mijn moeder
Mevrouw kan het niet vinden, niet bij het samen zingen, niet op haar eigen appartement. Ze loopt wankel dus ik geef haar een arm. Ze is onrustig en ik probeer haar gerust te stellen door gezellige dingetjes te zeggen,
Uiteindelijk vinden we een plekje in de huiskamer. Ze kijkt uit op een wand met foto’s van de bewoners van de afdeling. Ze kijkt naar haar eigen foto. “Dat is mijn moeder,“ zegt ze. Ik vraag: ”Lijkt u op uw moeder?”
“Ze zeggen van wel”.
“Ik mis haar zo.” Haar ogen worden vochtig. “En mijn vader. Ze zijn allebei dood. Nu mis ik ze.”
Ik zie hoe ze wegzakt in verdriet. Daarom vraag ik naar de levenden. En u heeft een dochter he.
Ze licht op. Ja. Ze is op vakantie.
“Is ze getrouwd en heeft ze kleinkinderen?” vraag ik in de hoop dat dit haar vrolijk zal stemmen.
Het is even stil.
“Geen idee.” Het verontrust haar duidelijk.
Ik breng ons gesprek weer op alledaagse dingetjes, de warmte, een bekertje sap.
In plaats van een onrustige, zenuwachtige vrouw zie ik nu een mooie en lieve moeder. De ogen weer helder en open. Ze kijkt me indringend aan. “Ik ken jou.”
“Ik kom wel vaker op bezoek.”
“Dat weet ik wel.”
“Ik moet weer gaan.”
“Kom je gauw weer?”
Ze lacht, haar gezicht open en blij. Ik ben zeer geraakt. Dit is zoveel waard. Kon ik het maar delen met andere mensen. O ja. Het kan wel. Hier. In mijn blog.
Zomertijd
Het is weer zomer! Elk seizoen doe ik een thema bijeenkomst met ouderen uit het verpleeghuis en aanleunwoningen. Ze kijken verrast naar het boekje dat ik gemaakt heb, met plaatjes en gedichten, met teksten van liedjes en zomerverhalen. Eerst wat aarzelend maar al gauw zingt iedereen mee naar vermogen. Ik zie de mensen genieten. Voor sommige liedjes uit de oude doos moet ik terugvallen op de aanwezige ouderen, ik ben dan niet melodie-vast. Maar dat geeft niet. Dat is gezellig.
Na afloop krijg ik veel dankbaarheid. Het was fijn. Mag het boekje mee?
Vaak blijft er nog iemand napraten. Geen zin nog om weer terug te gaan naar het appartement. Heerlijk werk, heerlijke tijd.
Vuurwerk verbod
Het kabinet wil geen landelijk vuurwerkverbod. Het advies van de Onderzoeksraad voor Veiligheid wordt genegeerd.
Argument van staatssecretaris van Veldhoven: het is nu eenmaal traditie.
Besnijdenis van vrouwen was een traditie, koppensnellen was een traditie.
Vrouwen stenigen was een traditie.
Voor wie moet het vuurwerk er blijven?
Voor de handel natuurlijk. Voor de mensen die het geen moer kan schelen welke overlast ze veroorzaken, want ze vinden het zelf zo leuk.
Denk maar niet aan al die mensen die zich dagenlang verschansen in hun huizen, uit angst.
Denk maar niet aan al die dieren die overstuur raken, huisdieren, maar ook de dieren buiten.
Denk maar niet aan alle mensen met astma, die veroordeeld zijn tot binnenblijven.
Denk maar niet aan de eenzaamheid die deze traditie veroorzaakt.
Denk maar niet aan de vervuiling met zware metalen voor ons milieu.
Sommige mensen willen lichtjes zien en knallen maken.
Daar geven ze jaarlijks met elkaar miljoenen aan uit. Kan je ze dat kwalijk nemen?
Eenzaam
Eenzaamheid is niet altijd het gevolg van tekort aan contacten. Je kunt heel eenzaam zijn, ook met een groot netwerk. Je kunt nog zoveel mensen kennen, maar bij wie voelt jij je echt vertrouwd? Met wie durf je echt te delen wat je bezig houdt. Bij wie kan je echt jezelf zijn?
Je kunt zelfs eenzaam zijn binnen je huwelijk, met je kinderen en bij vrienden die je regelmatig ziet.
Wat niet aan de orde mag zijn in een contact, dat verwijdert je van een ander.